بنقل از کتاب شریف "مفاتیح الجنان" شب اول ماه شوال از جمله شبهای شرف است و در فضیلت و ثواب عبادت و احیای آن احادیث بسیاری وارد شده است که آن شب کمتر از شب قدر نیست و از برای آن چند عمل است
1- غسل در وقت غروب آفتاب روز آخر ماه رمضان.
2- احیای آن شب به نماز و دعا و استغفار و سوال از حقتعالی و ماندن در مسجد.
3- بخواند بعد از نماز مغرب و عشا و نماز صبح و بعد از نماز عید:
« اَللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُالْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَى مَا أَوْلاَنَا»
(خداى بزرگ است خداى بزرگ است معبودى به حق جز ذات پروردگار نیست و خدا بزرگتر است خداى بزرگ است و ستایش مر خدا راست سپاس خدا راست بر آنچه ما را هدایت و راهنمایى فرمود و شکر خدا را بر آنچه ما را بخشود).
4- چون نماز مغرب و نافله آن را خواند دستها را بسوى آسمان بلند کند و بگوید:
« یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ یَا ذَا الْجُودِ یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ نَاصِرَهُصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ»
پس به سجده برود و صد مرتبه در سجده بگوید:
« أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ»
پس هر حاجت که دارد از حق تعالى بخواهد که إن شاء الله تعالى بر آورده خواهد شد.
در روایت است که بعد از نماز مغرب به سجده رود و بگوید:
« یَا ذَا الْحَوْلِ یَا ذَا الطَّوْلِ یَا مُصْطَفِیاً مُحَمَّداً وَ نَاصِرَهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍوَ اغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ نَسِیتُهُ أَنَا وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ»
پس بگو صد مرتبه
« أَتُوبُ إِلَى اللَّه»
5- زیارت کند امام حسین علیه السلام را که فضیلت بسیار دارد. از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که در یک شب از سه شب قبر امام حسین علیه السلام را زیارت کند گناهان گذشته و آیندهاش آمرزیده شود شب عید فطر یا شب عید اضحى یا شب نیمه شعبان و به روایت معتبر از حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام منقول است که فرمود سه شب است که هر که زیارت کند حضرت امام حسین علیه السلام را در آن شبها گناهان گذشته و آیندهاش آمرزیده شود شب نصف شعبان و شب بیست و سوم ماه رمضان و شب عید یعنى شب عید فطر و از حضرت صادق علیه السلام منقول است که کسى که زیارت کند امام حسین علیه السلام را در شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه در یک سال بنویسد حق تعالى براى او هزار حج مبرور و هزار عمره مقبوله و برآورد از براى او هزار حاجت دنیا و آخرت و از حضرت امام محمد باقر علیه السلام مروى است که هر که شب عرفه در زمین کربلا باشد و بماند آنجا تا زیارت روز عید کند و برگردد نگاه دارد حق تعالى او را از شر آن سال بدان که علما از براى این دو عید شریف دو زیارت نقل کردهاند یکى زیارت سابقه که به جهت لیالى قدر ذکر شد و دیگر این زیارت است و از کلمات ایشان ظاهر مىشود که زیارت سابقه مال روزهاى عیدین است و این زیارت مال شبهاى عیدین فرمودهاند چون اراده کنى زیارت آن حضرت را در این دو شب پس بایست بر در قبه مطهره و نظر بیفکن به جانب قبر و بگو به جهت استیذان
یَا مَوْلاَیَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَوَ الْمُصَغَّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ وَ الْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِکَ قَاصِداً إِلَى حَرَمِکَمُتَوَجِّهاً إِلَى مَقَامِکَ مُتَوَسِّلاً إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِکَأَ أَدْخُلُ یَا مَوْلاَیَ أَ أَدْخُلُ یَا وَلِیَّ اللَّهِأَ أَدْخُلُ یَا مَلاَئِکَةَ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِهَذَا الْحَرَمِ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْمَشْهَدِ
پس اگر دلت خاشع شد و چشمت گریان شد داخل شو و مقدم دار پاى راست را بر پاى چپ و بگو
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِیسَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِاللَّهُمَّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبَارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ پس بگواللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیراً وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلاًوَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الْمَاجِدِ الْأَحَدِ الْمُتَفَضِّلِ الْمَنَّانِ الْمُتَطَوِّلِ الْحَنَّانِالَّذِی مِنْ تَطَوُّلِهِ سَهَّلَ لِی زِیَارَةَ مَوْلاَیَ بِإِحْسَانِهِوَ لَمْ یَجْعَلْنِی عَنْ زِیَارَتِهِ مَمْنُوعاً وَ لاَ عَنْ ذِمَّتِهِ مَدْفُوعاً بَلْ تَطَوَّلَ وَ مَنَحَ
پس داخل شو و چون به میان روضه رسیدى بایست محاذى قبر مطهر با حال خضوع و گریه و تضرع و بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صِفْوَةِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ أَمِینِ اللَّهِالسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَى کَلِیمِ اللَّهِالسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَى رُوحِ اللَّهِالسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَبِیبِ اللَّهِالسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ حُجَّةِ اللَّهِالسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَرُّ التَّقِیُّ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَأَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاَةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِوَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّى اسْتُبِیحَ حَرَمُکَ وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً پس بایست در نزد سر مقدس با دل خاشع و چشم گریان و بگو السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ (الزَّهْرَاءِ) سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَطَلَ الْمُسْلِمِینَیَا مَوْلاَیَ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلاَبِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ (مِنْ) مُدْلَهِمَّاتِ ثِیَابِهَاوَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَوَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُوَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلاَمُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا پس بچسبان خود را به قبر و بگو إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ یَا مَوْلاَیَ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکُمْ وَ مُعَادٍ لِعَدُوِّکُمْوَ أَنَا بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِیوَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌیَا مَوْلاَیَ أَتَیْتُکَ خَائِفاً فَآمِنِّی وَ أَتَیْتُکَ مُسْتَجِیراً فَأَجِرْنِی وَ أَتَیْتُکَ فَقِیراً فَأَغْنِنِیسَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ أَنْتَ مَوْلاَیَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ أَجْمَعِینَآمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلاَنِیَتِکُمْ وَ بِظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْوَ أَشْهَدُ أَنَّکَ التَّالِی لِکِتَابِ اللَّهِ وَ أَمِینُ اللَّهِ الدَّاعِی إِلَى اللَّهِ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ (وَ أُمَّةً قَتَلَتْکَ) وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ
پس دو رکعت نماز نزد سر آن حضرت بکن و چون سلام گفتى بگو
اللَّهُمَّ إِنِّی لَکَ صَلَّیْتُ وَ لَکَ رَکَعْتُ وَ لَکَ سَجَدْتُ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَفَإِنَّهُ لاَ تَجُوزُ الصَّلاَةُ وَ الرُّکُوعُ وَ السُّجُودُ إِلاَّ لَکَ لِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ(اللَّهُمَّ) صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّی (أَفْضَلَ) السَّلاَمِ وَ التَّحِیَّةِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ السَّلاَمَاللَّهُمَّ وَ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَى سَیِّدِی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُاللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَیْهِ وَ تَقَبَّلْهُمَا مِنِّیوَ اجْزِنِی عَلَیْهِمَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِینَ
پس بچسبان خود را بر قبر و ببوس آن را و بگو
السَّلاَمُ عَلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ وَ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ الثَّائِرُ بِحَقِّکَ
أَکْرَمْتَهُ بِکَرَامَتِکَ وَ خَتَمْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ
وَ أَکْرَمْتَهُ بِطِیبِ الْوِلاَدَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ
فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النَّصِیحَةَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ حَتَّى اسْتَنْقَذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ (وَ خَیْبَةِ) الضَّلاَلَةِ
وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ مِنَ الْآخِرَةِ بِالْأَدْنَى وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ
وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أُولِی الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ
وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِراً مُحْتَسِباً مُقْبِلاً غَیْرَ مُدْبِرٍ
لاَ تَأْخُذُهُ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لاَئِمٍ حَتَّى سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ
اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً
پس بگرد بجانب على بن الحسین علیهما السلام و آن جناب در طرف پاى مبارک حضرت حسین علیه السلام است پس بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَظْلُومُ الشَّهِیدُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی عِشْتَ سَعِیداً وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً شَهِیداً
پس رو کن به سوى قبور شهدا رضوان الله علیهم و بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الذَّابُّونَ عَنْ تَوْحِیدِ اللَّهِ
السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی فُزْتُمْ فَوْزاً عَظِیماً
پس برو به مشهد عباس بن على علیهما السلام و بایست نزد ضریح شریف آن جناب و بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ وَ الصِّدِّیقُ الْمُوَاسِی
أَشْهَدُ أَنَّکَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ نَصَرْتَ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ دَعَوْتَ إِلَى سَبِیلِ اللَّهِ وَ وَاسَیْتَ بِنَفْسِکَ
فَعَلَیْکَ مِنَ اللَّهِ أَفْضَلُ التَّحِیَّةِ وَ السَّلاَمِ
پس بچسبان خود را به قبر و بگو
بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نَاصِرَ دِینِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ الْحُسَیْنِ الصِّدِّیقِ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ عَلَیْکَ مِنِّی السَّلاَمُ مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
پس نماز کن در نزد سر آن حضرت دو رکعت و بگو بعد از آن آنچه را که مىگفتى در نزد سر حضرت حسین علیه السلام یعنى بخوان دعاى اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ الخ پس برگرد به سوى مشهد حسین علیه السلام و بمان در نزد آن حضرت آنچه خواهى مگر آنکه مستحب است آنجا را مکان بیتوته یعنى خوابگاه قرار ندهى و چون خواهى وداع کنى آن حضرت را بایست در نزد سر و گریه کن و بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ سَلاَمَ مُوَدِّعٍ لاَ قَالٍ وَ لاَ سَئِمٍ
فَإِنْ أَنْصَرِفْ فَلاَ عَنْ مَلاَلَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلاَ عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ
یَا مَوْلاَیَ لاَ جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ
وَ رَزَقَنِی الْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ الْمَقَامَ (الْمُقَامَ) فِی حَرَمِکَ وَ الْکَوْنَ فِی مَشْهَدِکَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
پس ببوس ضریح را و جمیع بدن خود را بر آن بمال بدرستى که آن باعث امان و حرز تو است و بیرون برو از نزد آن حضرت بطورى که رویت به جانب قبر باشد و پشت بر او مکن و بگو
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ الْمَقَامِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ الْخِصَامِ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَةَ النَّجَاةِ السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا مَلاَئِکَةَ رَبِّیَ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْحَرَمِ
السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
و بگو
إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
پس برو بیرون و سید بن طاوس و محمد بن المشهدى گفتهاند پس در وقتى که چنین کردى مثل کسى مانى که زیارت کرده خدا را در عرش
6- بجا آورد دو رکعت نماز بعد از نماز مغرب در رکعت اول بعد از حمد صد مرتبه توحید و در دوم یک مرتبه بخواند و بعد از سلام سر به سجده بگذارد و صد مرتبه بگوید:
أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ
پس بگوید:
یَا ذَا الْمَنِّ وَ الْجُودِ یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا
و به جاى آن حاجات خود را بطلبد
و روایت است که حضرت امیر المؤمنین علیه السلام این دو رکعت را به این کیفیت بجا مىآورد بعد سر از سجده برمىداشت و مىفرمود به حق آن خداوندى که جانم به دست قدرت او است هر که این نماز را بکند هر حاجت از خدا بطلبد البته عطا کند و اگر به عدد ریگهاى بیابان گناه داشته باشد خدا بیامرزد
شیخ و سید بعد از این نماز این دعا را نقل کردهاند:
یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا رَحِیمُ یَا اللَّهُ یَا مَلِکُ یَا اللَّهُ یَا قُدُّوسُ یَا اللَّهُ
یَا سَلاَمُ یَا اللَّهُ یَا مُؤْمِنُ یَا اللَّهُ یَا مُهَیْمِنُ یَا اللَّهُ یَا عَزِیزُ یَا اللَّهُ
یَا جَبَّارُ یَا اللَّهُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا اللَّهُ یَا خَالِقُ یَا اللَّهُ یَا بَارِئُ یَا اللَّهُ یَا مُصَوِّرُ یَا اللَّهُ
یَا عَالِمُ یَا اللَّهُ یَا عَظِیمُ یَا اللَّهُ یَا عَلِیمُ یَا اللَّهُ یَا کَرِیمُ یَا اللَّهُ یَا حَلِیمُ یَا اللَّهُ
یَا حَکِیمُ یَا اللَّهُ یَا سَمِیعُ یَا اللَّهُ یَا بَصِیرُ یَا اللَّهُ یَا قَرِیبُ یَا اللَّهُ یَا مُجِیبُ یَا اللَّهُ
یَا جَوَادُ یَا اللَّهُ یَا مَاجِدُ یَا اللَّهُ یَا مَلِیُّ یَا اللَّهُ یَا وَفِیُّ یَا اللَّهُ یَا مَوْلَى یَا اللَّهُ
یَا قَاضِی یَا اللَّهُ یَا سَرِیعُ یَا اللَّهُ یَا شَدِیدُ یَا اللَّهُ یَا رَءُوفُ یَا اللَّهُ یَا رَقِیبُ یَا اللَّهُ
یَا مَجِیدُ یَا اللَّهُ یَا حَفِیظُ یَا اللَّهُ یَا مُحِیطُ یَا اللَّهُ یَا سَیِّدَ السَّادَاتِ یَا اللَّهُ
یَا أَوَّلُ یَا اللَّهُ یَا آخِرُ یَا اللَّهُ یَا ظَاهِرُ یَا اللَّهُ یَا بَاطِنُ یَا اللَّهُ یَا فَاخِرُ یَا اللَّهُ یَا قَاهِرُ یَا اللَّهُ
یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا وَدُودُ یَا اللَّهُ یَا نُورُ یَا اللَّهُ
یَا رَافِعُ یَا اللَّهُ یَا مَانِعُ یَا اللَّهُ یَا دَافِعُ یَا اللَّهُ یَا فَاتِحُ یَا اللَّهُ یَا نَفَّاحُ (نَفَّاعُ) یَا اللَّهُ
یَا جَلِیلُ یَا اللَّهُ یَا جَمِیلُ یَا اللَّهُ یَا شَهِیدُ یَا اللَّهُ
یَا شَاهِدُ یَا اللَّهُ یَا مُغِیثُ یَا اللَّهُ یَا حَبِیبُ یَا اللَّهُ
یَا فَاطِرُ یَا اللَّهُ یَا مُطَهِّرُ یَا اللَّهُ یَا مَلِکُ (مَلِیکُ) یَا اللَّهُ یَا مُقْتَدِرُ یَا اللَّهُ یَا قَابِضُ یَا اللَّهُ
یَا بَاسِطُ یَا اللَّهُ یَا مُحْیِی یَا اللَّهُ یَا مُمِیتُ یَا اللَّهُ یَا بَاعِثُ یَا اللَّهُ یَا وَارِثُ یَا اللَّهُ
یَا مُعْطِی یَا اللَّهُ یَا مُفْضِلُ یَا اللَّهُ یَا مُنْعِمُ یَا اللَّهُ یَا حَقُّ یَا اللَّهُ یَا مُبِینُ یَا اللَّهُ
یَا طَیِّبُ یَا اللَّهُ یَا مُحْسِنُ یَا اللَّهُ یَا مُجْمِلُ یَا اللَّهُ یَا مُبْدِئُ یَا اللَّهُ یَا مُعِیدُ یَا اللَّهُ
یَا بَارِئُ یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا هَادِی یَا اللَّهُ یَا کَافِی یَا اللَّهُ یَا شَافِی یَا اللَّهُ
یَا عَلِیُّ یَا اللَّهُ یَا عَظِیمُ یَا اللَّهُ یَا حَنَّانُ یَا اللَّهُ یَا مَنَّانُ یَا اللَّهُ یَا ذَا الطَّوْلِ یَا اللَّهُ
یَا مُتَعَالِی یَا اللَّهُ یَا عَدْلُ یَا اللَّهُ یَا ذَا الْمَعَارِجِ یَا اللَّهُ یَا صَادِقُ یَا اللَّهُ
یَا صَدُوقُ یَا اللَّهُ یَا دَیَّانُ یَا اللَّهُ یَا بَاقِی یَا اللَّهُ یَا وَاقِی یَا اللَّهُ
یَا ذَا الْجَلاَلِ یَا اللَّهُ یَا ذَا الْإِکْرَامِ یَا اللَّهُ
یَا مَحْمُودُ یَا اللَّهُ یَا مَعْبُودُ یَا اللَّهُ یَا صَانِعُ یَا اللَّهُ یَا مُعِینُ یَا اللَّهُ یَا مُکَوِّنُ یَا اللَّهُ
یَا فَعَّالُ یَا اللَّهُ یَا لَطِیفُ یَا اللَّهُ یَا غَفُورُ یَا اللَّهُ (یَا جَلِیلُ یَا اللَّهُ)
یَا شَکُورُ یَا اللَّهُ یَا نُورُ یَا اللَّهُ یَا قَدِیرُ (قَدِیمُ) یَا اللَّهُ
یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ
یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ
یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اللَّهُ
أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَمُنَّ عَلَیَّ بِرِضَاکَ وَ تَعْفُوَ عَنِّی بِحِلْمِکَ
وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلاَلِ الطَّیِّبِ وَ مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ
فَإِنِّی عَبْدُکَ لَیْسَ لِی أَحَدٌ سِوَاکَ وَ لاَ أَحَدٌ أَسْأَلُهُ غَیْرُکَ
یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ مَا شَاءَ اللَّهُ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
پس به سجده مىروى و مىگویى
یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا مُنْزِلَ الْبَرَکَاتِ بِکَ تُنْزَلُ کُلُّ حَاجَةٍ
أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اسْمٍ فِی مَخْزُونِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ الْأَسْمَاءِ الْمَشْهُورَاتِ عِنْدَکَ الْمَکْتُوبَةِ عَلَى سُرَادِقِ عَرْشِکَ
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّی شَهْرَ رَمَضَانَ
وَ تَکْتُبَنِی مِنَ الْوَافِدِینَ إِلَى بَیْتِکَ الْحَرَامِ وَ تَصْفَحَ لِی عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ وَ تَسْتَخْرِجَ لِی یَا رَبِّ کُنُوزَکَ یَا رَحْمَان
7- چهارده رکعت نماز کند بخواند در هر رکعتى حمد و آیة الکرسی و سه مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ تا براى او باشد به هر رکعتى ثواب عبادت چهل سال و عبادت هر که روزه گرفته و نماز خوانده در آن ماه
8- شیخ در مصباح فرموده که در آخر شب غسل کن و بنشین در جاى نماز خود تا طلوع فجر
اعمال و مراقبتهای واره در کتاب شریف "المراقبات" تالیف عالم عارف میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمه الله فصل دوازدهم مراقبت شب عید فطر
[حقیقت عید]
عید زمانى است که خداوند متعال براى جایزه دادن و بهرهمند کردن بندگان از نعمتها، آن را در میان روزها انتخاب مىکند، تا براى گرفتن خلعتها و عطایا جمع شوند و به همگان اعلام کرده است که به درگاه او روى آورده و با اعتراف به بندگى و آمرزش خواستن از گناهان و عرضه نیازها و آرزوهایشان براى او تواضع نمایند. خداوند نیز در تمام این موارد به آنان وعده اجابت و اعطایى بالاتر از آرزوهایشان بلکه بالاتر از آنچه در دل بشرى خطور کرده، داده است. دوست دارد در چنین روزى به او خوش گمان بوده و جانب امیدوارى به قبول خداوند و آمرزش و عطاى او را بر جانب ترس از رد و عذابش ترجیح بدهند. و ناامید ورشکسته در این روز از معنى عید غافل و سرگرم آرایش خود براى مردم و کف زدن و شانه کردن مو بوده و از امر مهم درخواست عطوفت و رحمت پروردگار غافل است. و بجاى انس در مجالس پاکان و خواص پروردگار جهانیان، پیامبران و رسولان و شهدا و صدیقین، با چهارپایانى مانند خود خو گرفته و درجات بهترین جاهاى بهشت را رها و به طبقات جهنم چسبیده است. و بالاتر، پناه خداى متعال و جبّار آسمانها و زمین را به چسبیدن به زمین و عالم طبیعت فروخته است. چه ورشکستگى آشکار و بزرگى.
خلاصه خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه عبادت خود قرار داده و بندگانش را در روز عید فرا خوانده تا براى گرفتن جوایز و هدایا جمع شوند.
[گروههاى مختلف در برابر عید]
مردم در رابطه با عید به چند دسته تقسیم مىشوند:
[1 -] عدهاى روزه را تکلیفى بیش ندانسته و فقط با خوددارى از خوردن و نوشیدن و زنان، خود را به ناراحتى مىاندازند. امّا اعضاى بدن خود را از گناهان حفظ نکرده و با دروغ و غیبت روزه خود را نقض کرده و با تهمت، افترا، فحاشى به خدمتکار و آزار او روزه خود را از بین مىبرند. و در عین حال با کمال اطمینان خود را از فرمانبرداران مىپندارند. و گمان مىکنند که بر پروردگار جهانیان منتى دارند. ولى نمىدانند که با گناهان و نادانیشان نزد عاقلان رسوا شده و روزه آنان مورد قبول خداى خدایان قرار نمىگیرد. چنین کسانى اگر در عید به عنایت خداى متعال خوش گمان بوده و در مکان نماز گزاردن خود از پروردگارشان آمرزش بخواهند، شاید خداوند متعال هنگام اعطاى جوایز آنان را نیز مورد آمرزش خود قرار داده و با فضل خود بعضى از پاداشهاى خود را نصیب آنان نماید.
[2 -] دستهاى نیز مىدانند که این خداست که در تکالیف بر آنان منت داشته، و روزهاى کامل است که همراه با بازداشتن اعضاى بدن باشد. از این رو مواظب اعضاى بدن خود نیز هستند، اما گاهى خلافى از آنان سر زده و با بیم و امید مرتکب گناهى مىگردند. با ناراحتى روزه گرفته و باندازهاى که حال دارند مستحبات را بجا مىآورند. کارهاى خوب و بد را با هم مخلوط نموده و با ترس و خجالت، حیا و امیدوارى وارد عید مىشوند. خداوند آمرزش، پاداش و تبدیل گناهان به کارهاى نیک را به آنان وعده داده و با عطایاى خود پاداش عبادتهاى آنان را بطور کامل و بگونهاى که بالاتر از آرزویشان باشد، به آنان عنایت مىکند.
[3 -] گروهى از روى عادت و با غفلت روزه گرفته و در ماه رمضان نیز مانند سایر ماهها در غفلت بسر برده، مرتکب گناهان شده و از روى عادت نیز وارد عید مىشوند. سرنوشت این گروه، به خواست خداوند بستگى دارد. ممکن است عنایت خدا شامل حال آنان شده و فقط بخاطر فرا رسیدن عید یا بجهت کرامت بعضى از اعمال نیکوکاران آنان را مورد آمرزش خود قرار دهد، یا بدى کردارشان آنان را از رحمت خداوند خارج نموده و به ورشکستگان ملحق شوند.
[4 -] دستهاى نداى خداوند را در این ماه لبیک گفته و با تمام توان در مراقبت دستورات الهى تلاش کرده و براى بدست آوردن رضاى خداى متعال در پى بدست آوردن تمامى خیرات هستند و عبادات زیادى بجا مىآورند در حالى که دلهاى آنان به سبب آگاهى خود به کوتاهى در شکرگزارى نعمت تشریف با این ندا ترسان بوده، و قدر منت خداوند متعال بر آنان، بخاطر اجازه به نزدیکى به او و خدمت و عبادت او را مىدانند. خداوند متعال هم خدمت آنان را قبول، از سعى آنان تشکر مىکند و با کرامتها و انواع عنایات خود آنان را پاداش مىدهد، با هدایتهاى بیشتر آنان را بزرگ داشته، با نور قرب خود آنان را مىپوشاند و آنان را به دوستان برگزیدهاش ملحق مىنماید.
[5 -] گروهى نیز نداى خداوند متعال، سختى گرسنگى و شب زندهدارى را براى آنان از بین برده، با اشتیاق و شکرگزارى، حتى با شادمانى و مستى با آن روبرو شده، براى رفتن و مسابقه جدیت بخرج داده، با روح و عقل خود بخوبى خطاب خداى خدایان را اجابت مىکنند، براى از بین بردن حجاب با بذل جان همت کرده و با قرب به او به مراد رسیده و به پروردگار بندگان متصل شدهاند. پروردگارشان آنان را بخوبى پذیرفته، نزدیک کرده و در پناه خود، در جایگاه صدق بهمراه دوستان و برگزیدگانش مىنشاند با جام لبریز خود آنان را سیراب کرده و به زیبایى، نور، شادمانى و سرورى مىرسند که کسى توان تصور آن را نداشته، چشمى آن را ندیده و کسى از آن چیزى نگفته است.
روز عید زمان آشکار شدن آثار اعمال ماه رمضان و اعطاى پاداش عبادتهاى آن مىباشد. بنابراین کسى که بخوبى از خداوند متعال در شب عید مراقبت نموده، کوتاهىهاى خود را در ماه رمضان، در شب فطر جبران نماید و خود را براى عید آماده کند و از بندگان صالح خدا شود، امید است همانگونه که خداى متعال آنان را در روز عید قبول مىکند، او را نیز پذیرفته، و او را از الطاف خاص خودم محروم ننماید، و بعد از اعتراف به کوتاهى در عبادت و جبران آن، خداوند او را مورد محاسبه دقیق قرار نداده و با او نیز مانند بندگان گرامیش و شهدا و صدیقین که شایسته بخشش او هستند رفتار کند.
[اهمیت عبادت در این شب]
عبادت در این شب بسیار مهم است. از امام سجاد علیه السّلام روایت شده است که به فرزندانش در مورد این شب سفارش کرده و مىفرمود:
«این شب کمتر از آن شب نیست.» و منظور حضرت علیه السّلام شب قدر بود. با این کلام تصریح مىکند که شب فطر کمتر از شب قدر نیست.
بنابراین لازم است عمل کننده در این شب بیش از شب قدر جدیت نماید. زیرا این شب علاوه بر این که باین جهت شرافت دارد وقت پاداش و آخر کار نیز بوده و بهمین جهت احتیاج به جدیت زیاد دارد.
[اعمال شب عید]
[1 -] مهمترین کارها در این شب بعد از جستجوى ماه و دیدن آن، خواندن دعایى است که هنگام دیدن ماه خوانده مىشود و در صحیفه سجادیه آمده است و نیز سلام و تضرع کامل به نگهبان شبش که از معصومین علیهم السّلام است و توسل به آنان جهت جدیت ایشان در اصلاح اعمال این ماه او. همچنین باید اعمال ماه رمضان و خود، دل، روح، ضمیر، ظاهر، باطن، تمامى وجود و جزء جزء وجود خود را تسلیم آنان نموده و از آنان بخواهد که واسطه شده و از خدا بخواهند او را تا رمضان آینده و تمامى عمر موفق بدارد.
بطور کلى باید قصد او در این توسل اصلاح تمام مفاسد ماه، سال و عمرش بوده و تمام نواقصش را کامل نماید. باید در تملق گفتن و لطیف نمودن معانى تضرع، توسل و تسلیم خیلى جدیت کرده و امیدوارى کامل خود را به پذیرش آنان آشکار نماید، و بخاطر آنان به درگاه خداوند شکرگزارى نماید. آنگاه این شب را با همان اعمال قلبى و بدنى که در شبهاى قدر گفتیم، مگر اعمال مخصوص به هر کدام از آن شبها زنده بدارد.
[2 -] غسل به هنگام غروب.
[3 -] بعد از نوافل مغرب در حالى که دستهاى خود را بلند کرده است بگوید:«یا ذا المنّ و الطّول، یا مصطفی محمّد و ناصره، صلّ علىمحمّد و آل محمّد، و اغفر لی کلّ ذنب احصیته، و هو عندک فی کتاب مبین»
آنگاه سجده کرده و صد بار در سجده بگوید:«اتوب إلى اللّه»
سپس حاجت خود را بخواهد که اگر خدا بخواهد برآورده مىگردد.
[4 -] بعد از نماز مغرب، عشا، صبح و عید این تکبیر را بگوید:«اللّه اکبر لا اله الا اللّه و اللّه اکبر و للّه الحمد اللّه اکبر و الحمد للّه على ما هدانا».
بهتر است این تکبیر را در پى این نمازها ترک نکند.
[5 -] مستحب است بعد از نماز مغرب و عشا دو رکعت بجا آورده در رکعت اول بعد از سوره فاتحه صد بار سوره اخلاص و در رکعت دوم بعد از سوره فاتحه یک بار سوره اخلاص بخواند. آنگاه قنوت خوانده، به رکوع رود، سجده کند و سلام بدهد. آنگاه سجده کرده و در سجده صد بار بگوید:«أتوب إلى اللّه»
از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت شده است که فرمودند: «قسم به کسى که جانم بدست اوست کسى این عمل را انجام نمىدهد و چیزى از خدا نمىخواهد مگر این که خداوند به او اعطا مىکند گرچه گناهان او بعدد شنهاى «عالج» باشد.
و اگر حال عبادت دارد عمل بعد را نیز انجام بدهد.
[6 -] دو رکعت نماز که در رکعت اول هزار بار و در رکعت دوم یک بار«قل هو اللّه احد»خوانده و بعد از سلام دادن سجده کرده و در سجدهاش صد بار بگوید:«أتوب إلى اللّه»
سپس بگوید:«یا ذا المنّ و الجود یا ذا المنّ و الطّول یا مصطفی محمّد صلّ على محمّد و آل محمّد.
و حاجات خود را بگوید» و بعد دعایى را که در اقبال روایت
شده است بخواند. کسى که چنین کند، حاجت او برآورده مىگردد.
و اگر براى این عمل نشاط ندارد عمل بعد را انجام دهد.
[7 -] ده رکعت نماز بجا آورده، و در هر رکعت یک بار حمد و ده بار سوره اخلاص خوانده و بجاى ذکر رکوع و سجود ده بار بگوید:
سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الا اللّه و اللّه اکبر
و بعد از پایان آن هزار بار استغفار نموده و در سجده شکر بگوید:یا حىّ یا قیّوم یا ذا الجلال و الاکرام یا رحمن الدنیا و الآخرة و رحیمهما یا ارحم الرحمین یا اله الاوّلین و الآخرین، اغفر لی ذنوبى و تقبّل صومى و صلاتى.
روایت شده است: «کسى که این عمل را انجام بدهد قبل از این که سرش را از سجده بردارد، آمرزیده شده، روزه او قبول و گناهان او بخشیده مىشود».
اگر این هم براى او سخت است عمل بعد از انجام بدهد.
[8 -] چهارده رکعت نماز، که در هر رکعت یک بار «فاتحة الکتاب» و «آیة الکرسى» و سه بار«قل هو اللّه احد»مىخواند. روایت شده: «کسى که این عمل را انجام دهد، خداوند در مقابل هر رکعت، عبادت چهل سال و عبادت تمام کسانى را که در این ماه نماز خوانده و روزه گرفتهاند، به او عطا مىفرماید».
و اگر براى این هم، حال ندارد، عمل بعد را انجام دهد.
[9 -] شش رکعت نماز، که در هر رکعت پنج بار«قل هو اللّه احد»مىخواند. روایت شده: «کسى که این نماز را بجا آورد، شفاعت او در مورد خانوادهاش قبول مىگردد، گرچه سزاوار آتش باشند».
[10 -] خارج نمودن فطریه. در روایت آمده است: «اگر فطریه خارج نشود، روزه رد خواهد شد.» و «فطریه نقص زکات مال را از بین مىبرد. روزه با آن کامل شده و مانند صلوات فرستادن بر پیامبر در نماز است. و همانگونه که کسى در نمازش بر پیامبر صلوات نفرستد، نماز ندارد، همانگونه هم کسى که عمدا آن را ترک کند روزه ندارد.»
[زکات فطره]
هدف مهم ما در این مختصر این است که انسان عاقل را توجه بدهیم که باید درباره قرار دادن این حکم اندیشه نموده که در مقابل این بخشش کم چه فواید بزرگى قرار داده شده است و سپس خدا را شکر کند. و ببیند که آیا ندادن این مال اندک (حدود سه کیلو گندم یا جو...) با تصدیق دین، فرمایشات سید رسولان صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و سلامت عقل سازگارى دارد یا نه؟ چگونه ایمان با ندادن یک صاع جو که دادن آن باعث رستگارى دهنده آن، ایمنى از خطر مرگ و کامل شدن روزه و زکات است، و ندادن آن در بردارنده خطر مرگ و رد شدن روزه است، سازگارى دارد؟ چگونه ممکن است صاحب عقل سلیم از دادن این مال خوددارى کند حتى ممکن نیست هیچ عاقلى احتیاط را در این مورد از دست بدهد. و اگر این دفع ضرر و این استفاده هم نبود، عاقل باید از مالک دین و دنیایش درباره ندادن این مال اندک خجالت مىکشید، بعد از این که در قرآن روى آن تأکید شده و وعده رستگارى به دهنده آن داده شده و بر نماز مقدم شده است، آنجا که مىفرماید:
«حتما رستگار شد کسى که زکات داد و با ذکر نام خدا نماز خواند.»«» چرا با دستورات کسى که تو را مکلف به دادن ذرهاى از عطایاى بزرگ و فراوان خود که نزد تو است نموده است، مخالفت مىکنى، در حالى که او ضامن رزق تو و زن و فرزندت مىباشد و مىتواند در صورت مخالفت، تو را از عطایاى خود محروم نماید. و علاوه بر عطایاى زیادى که به تو نموده است، به تو وعده رستگارى، کامل شدن روزه و زکات و برطرف نمودن خطر مرگ حاضر تا پایان عمر داده است. منشأ ندادن این مال چیزى جز ضعف ایمان و اسلام و پستى و زشتى یا واگذارى خاص از جانب خداوند است پناه بر خدا از تمام این امور.
[11 -] از مهمترین اعمال این شب زیارت امام حسین علیه السّلام است.
[12 -] و نیز از مهمترین کارها به پایان بردن آن با تسلیم اعمال به نگهبان شب است، همانگونه که شبهاى شریف دیگر را ختم مىنمود و قبلا در مورد آن سخن گفتهایم.