"نظام اسلامی تعلیم و تربیت"عنوان سلسله مقالاتی است از حجة الاسلام و المسلمین مهدی منصوری، استاد فلسفه و کلام حوزه علمیه اصفهان که در چند قسمت پی در پی در زیل مباحث کرسی های آزاد اندیشی و نظریه پردازی در حوزه به آن می پردازیم.
سیر این مقاله به این صورت است که اول به بیان واقعیت علم می پردازد تا جایگاه نظام تعلیم و تربیت در اسلام روشن شود و بعد از آن به بیان وضعیت کنونی تعلیم و تربیت در سطوح آموزشی کشور (اعم از آموزش و پرورش، دانشگاه و حوزه)پرداخته و در آخر در پی راه حل برای این سیر آموزشی و پرورشی در زمان کنونی برآمده است.4) 3 - عقل بخاطر گرایشهای فطری و فراهم کردن تغذیه برای جان انسانی، به هر جهت، سمت و سو پیدا می کند و حرکت دارد و اقتضائات خاص به خود دارد. عقل می خواهد اصلاح کند. یعنی در هر حوزه ای که وارد می شود چون خودش صلاح است و اصلاح را می داند، از اینرو می خواهد به صلاح بکشاند و حکمت گونه به جلو حرکت کند ( روایة: العقل مصلح کل امر ).
عقل کارش طلب است، آنهم طلب کمال. یعنی در جستجوی کمال است ( روایة: العاقل یطلب الکمال ). کمالات در حوزه اندیشه ( روایة: العقل داعی الفهم ) و کمالات در حوزه انگیزه ( روایة: العقل یهدی و ینجی ) و به دنبال این است که معنایی به اندیشه ها و رفتارها بدهد. بسیاری از رفتارهای صحیح و مصاب و حکمت گونه را عقل معنا می دهد و عقل پشتوانه آن است و بسیاری از اندیشه ها را عقل بر آنها مهر تایید می زند و همچنین پشتوانه آن است.
اینجاست که عقل سِلاح است و کارش جنگیدن است ( روایة: العقل سلاح کل امرٍ ) بخاطر همین، اگر جایی عقل تایید کرد و امری عقلانی شد از محکمترین پایه و اساس برخوردار است. چون خودِ عقل قوی ترین و محکمترین پایه و اساس ها است ( روایة: العقل اقوی اساس ) و آن هم بخاطر این است که، چون عقل فرستاده شده از جانب حق است و از حق الهام می گیرد، پیام آور حق است. خدای متعال حق است. ازاینرو آنچه از او که معدن و منبع حق است صادر و ناشی می شود، حق و حقانی است ( روایة: الحق من ربک ).
حال اگر آن حقی که از منبع حقانی صادر می شود جنبه رسالت داشته باشد، یقیناً رسالتش حقانی است و از حق و حقانیت خبر می دهد ( روایة: العقل رسول الحق ) و به هیچ وجه فریب نمی خورد ( روایة: العقل لاینخدع ) و ملازمت با حق و حقانیت دارد و با حقایق انس می گیرد (و اصلاً میوه و ثمره عقلانیت انس با حقایق است) چون عقل خواستار انس با حقایق است ( روایة: ثمرة العقل لزوم الحق ) و عقلی که غذایش حقایق است، اگر امری را حقانی دید، با ورود عقلانی، قطعاً آن امری که از حقیقت برخوردار است را رها نمی کند و پای آن می ایستد. بخاطر همین، عقلانیت، استقامت و ایستادگی می آورد که این استقامت یک کیفیت برای تغذیه کردن عقل است ( روایة: ثمرة العقل الاستقامة ).
عقل بخاطر اینکه خواستار حقایق است، از اینرو هر آنچه که فضیلت برای انسان باشد را دنبال می کند و می خواهد که جان انسانی را به آن فضایل زینت ببخشد. از اینرو عقلی که خواستار زینتها است، یقیناً بخاطر سنخیت، باید خودش هم زینت باشد و زینت آن این است که به دنبال زینتهای انسانی است ( روایة: العقل اجمل زینة - لا جمال ازین من العقل ).
از اینرو داشتن عقل تماماً منفعت است و این را بدانیم که باید انسان عقل پیدا کند و عقلش را فزون ببخشد و عاقلتر شود. عقل قوه اش حصولی (داده شده) است ولی فعلیت آن تحصیلی (کسب کردنی) است. به عبارت دیگر عقل را باید پیدا کرد. اینطور نیست که شخص عاقل باشد بدون اینکه در امور عقلانیت داشته باشد. با عقلانیت در امور است که شخص عقل پیدا می کند و اتصاف به عاقلیت پیدا می کند.
ادامه دارد ...
مرتبت:
نظام اسلامی تعلیم و تربیت (2)نظام اسلامی تعلیم و تربیت (1)